Czym są emocje?

Czym są emocje i jak sobie z nimi radzić? Pewnie nigdy się nad tym nie zastanawiałeś, ale jako człowiek jesteś wyposażony w komplet emocji. Posiadanie wielu emocji sprawia, że odczuwamy też takie emocje podstawowe jak lęk, strach, smutek, radość czy gniew.

Problemy z emocjami zaczynają się wtedy, gdy pojawia się brak ich rozumienia, nie mówiąc już o umiejętności zarządzania emocjami.

Zmysły generują nasze emocje

Emocje mogą być wywołane poprzez nasze zmysły np. wzrok, gdy oglądamy komedię i zobaczymy coś śmiesznego, albo smutnego, albo strasznego. To samo dotyczy słuchu, ale i reszta zmysłów nie jest bez znaczenia. Gdyby zasłonić komuś oczy i włożyć rękę do pojemnika z czymś włochatym, to mózg z pewnością by uznał, że to jest np. tarantula – a tam był tylko pluszowy miś. Tak właśnie mózg nas oszukuje, dokonując emocjonalnej selekcji doświadczeń. Aby móc zarządzać emocjami w sposób świadomy, należy uruchomić korę przed czołową, a więc mówiąc potocznie myślenie. To nie emocje określają wartość danego wydarzenia, ale nasze postrzeganie tego wydarzenia / doświadczenia.

Zarządzanie emocjami to inteligencja emocjonalna. Dobra wiadomość jest taka, że można się jej nauczyć. Ludzie dorośli, którzy mają problemy emocjonalne, najczęściej uciekają od nich. Pisałem o tym w poniższym artykule.

Jednakże ucieczki to dopiero początek braku zrozumienia co się z nami dzieje.

Smutek i radość jako emocje

Ludzie bardzo często sami sobie szkodzą, robiąc to, całkowicie nieświadomie. Wyobraźmy sobie jakieś smutne wydarzenie. Gdyby nas ktoś zapytał, jak się czujemy, co odpowiemy? Najczęściej to będzie „Jestem smutny”. To niewinne stwierdzenie, ma nieprawdopodobną moc. Osoba, która go używa, w pełni utożsamia się z odczuwaną emocją – ona JEST smutkiem. Prawda jest zupełnie inna, ta osoba odczuwa smutek, ale nim nie jest.

Tak samo w przypadku radości. „Jestem szczęśliwa”, czyli jesteś szczęściem? Nie. Odczuwasz szczęście. W ten sposób możemy w bardzo przemyślny sposób dokonać pewnej zmiany w postrzeganiu naszych własnych emocji, jednocześnie nie odtrącając żadnej. Jest, to jest. Ok – odczuwam ją.

Nie jesteś lękiem

Jest jednak pewna emocja, która jest wyjątkowa i najbardziej pierwotna jednocześnie. Tą emocją jest lęk. Nikt z osób z zaburzeniami emocjonalnymi nie powie „Jestem lękiem”. Co najwyżej, „odczuwam dziś niepokój” albo „Czuje lęk”. Jakże to się dzieje, że „Jestem smutny” jest ok, ale „jestem lękiem” już nie? Nie ważne, czy masz PTSD, borderline, nerwicę, ataki paniki, fobie, kompulsję – lękiem nigdy nie będziesz, ale będziesz go odczuwał. Przemyśl to w stosunku do innych emocji, które odczuwasz z radością i smutkiem na czele.

Rozchwianie emocjonalne

Zaburzenie odczuwania jednej emocji lub odwrotnie, zaburzenie wynikające z nadmiernego odczuwania, spowoduje rozchwianie emocjonalne. Niestety nie da się selektywnie traktować swoich emocji. One są kompletne tylko wtedy, gdy możemy odczuwać je wszystkie, bez żadnych ograniczeń. Wszystkie próby wyparcia np. smutku czy lęku, skończą się tragicznie. Emocji nie da się kontrolować i ktokolwiek pisze, że to możliwe nie wie, co mówi. Wariograf jako jeden z elementów weryfikacji prawdomówności, oparty jest na badaniu reakcji ciała w oparciu, właśnie o stan emocjonalny. Możemy mówić, co chcemy, ale emocji nie oszukamy. Drugim bezspornym dowodem braku możliwości kontroli emocji, są gabinety psychologiczne pełne ludzi, którzy zrozumieli, że emocje wbrew ich woli rządzą się swoimi prawami.

Czy da się powstrzymać emocje?

Próbowaliście kiedyś powstrzymać smutek czy śmiech na siłę? Gdy nas coś szczerze rozśmieszy, to nie ma szans na powstrzymanie reakcji emocjonalnej, jaką będzie śmiech. Tak samo ze smutkiem i każdą inną emocją.

Można posłużyć się takim porównaniem w kontekście prób zatrzymywania emocji. Gdy przykładamy rękę do ściany i na nią naciskamy, to ściana stawia coraz większy opór. Z emocjami jest identycznie. Im bardziej jakąś wypieramy, tym staje się mocniejsza, aż w końcu wybuchnie.

Zaakceptuj to, co czujesz

A co by było w sytuacji, gdybyśmy zaczęli akceptować odczuwane emocje, zamiast z nimi walczyć?

Pozytywne emocje od negatywnych emocji różni w zasadzie jedna rzecz. Jedne chcemy odczuwać, a innych nie. Jedne uważamy za fajne i potrzebne, a inne za zupełnie zbędne. Mamy ich komplet i jedyną drogą, aby nie być w dysonansie pomiędzy tym, czego chcemy, a tym, co mamy jest akceptacja. Nie ma nic ważniejszego niż zaprzestanie napierania na ścianę, której opór w pewnym momencie przekroczy zdrowe i chwilowe granice.